.Η δεύτερη ευκαιρία μας και ο Σόιμπλε

ΝΙΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ 

Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έχει γίνει ο μπαμπούλας της Ελλάδας, η χρήσιμη καρικατούρα με την οποία τρομάζουμε αλλήλους. Από τους πολεμίους της προσπάθειας ανόρθωσης της Ελλάδας εντός Ευρωζώνης παρουσιάζεται ως ο βρικόλακας που μας πίνει το αίμα, ενώ από την κυβέρνηση και άλλους που δίνουν τη μάχη να παραμείνουμε στο ευρώ, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών μηχανεύεται την έξοδό μας (έστω «προσωρινώς»), και όσοι ζητούν έξοδο από το ευρώ είναι σύμμαχοί του. 

Πέρα από τη δική μας ανάγκη για συνωμοσίες και εχθρούς, όμως, πράγματι κάτι συμβαίνει με τον κ. Σόιμπλε. Τον τρέλανε ο Βαρουφάκης; Εφαρμόζει κάποιο σατανικό σχέδιο για να υποτάξει όλη την Ευρώπη με προγράμματα λιτότητας; Ή δεν αντέχει να διαπραγματεύεται συνεχώς με τους Ελληνες και με τους συναδέλφους του στη γερμανική Βουλή για περαιτέρω βοήθεια στην Ελλάδα;

Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τι συμβαίνει, αλλά ίσως είναι συνδυασμός και των τριών. Η σκληρή συμπεριφορά του Σόιμπλε εναντίον της Ελλάδας έχει προβληματίσει πολλούς. Οταν εκάμφθη η σκληρή θέση της ελληνικής πλευράς, που προκαλούσε ευθέως τον Γερμανό υπουργό με την αμφισβήτηση της πολιτικής της Ευρωζώνης, περιμέναμε ότι ο Σόιμπλε θα διαχειριζόταν την κατάσταση με μεγαλοψυχία. 

Αλλά μόλις η Ελλάδα έδειξε ότι θα έκανε ό,τι χρειαζόταν για να παραμείνει στην Ευρωζώνη, ο Σόιμπλε παρουσίασε την ιδέα μιας «προσωρινής» εξόδου, ενώ τις τελευταίες ημέρες ήταν σαφές ότι δεν εμπιστεύεται την Ελλάδα και ότι θα προτιμούσε ένα δάνειο-γέφυρα για να μπορέσει η χώρα να αποπληρώσει άμεσες υποχρεώσεις, και όχι το τριετές πρόγραμμα αξίας 86 δισ. ευρώ που διαπραγματεύτηκε η κυβέρνηση με το κουαρτέτο των δανειστών.

Τα πέντε χρόνια των προηγούμενων δύο μνημονίων ήταν μεγάλο σχολείο για όλους. Οι δανειστές έμαθαν ότι, εάν δεν συνδέσουν την αποστολή χρημάτων με αυστηρές προϋποθέσεις (τα «προαπαιτούμενα» που λέμε), οι ελληνικές κυβερνήσεις θα δεσμεύονται για μέτρα, αλλά δεν θα τα εφαρμόζουν.

 Γι’ αυτό, όταν ο Αλέξης Τσίπρας άλλαξε πορεία ξαφνικά, στην Ελλάδα περιμέναμε ότι η εμπλοκή έληξε, ότι οι εταίροι θα ήταν έτοιμοι να ανοίξουν τη στρόφιγγα των χρημάτων. Είμαστε ο λαός που δοξάζει τη δεύτερη ευκαιρία, που γιορτάζει την Ανάσταση πάνω απ’ όλες τις άλλες γιορτές, που ξέρει να «διαπραγματεύεται» με τον νόμο και με τους αγίους, που γνωρίζει ότι όλα είναι σχετικά. 

Οι άλλοι, όμως, είχαν πολλά στον νου: ήθελαν να είναι σίγουροι ότι οι Ελληνες θα τηρούσαν τα συμφωνημένα· δεν ήθελαν να φανεί ότι επιβράβευαν την ελληνική κυβέρνηση για τη σκληρή διαμάχη των προηγούμενων πέντε μηνών. Για εμάς, ήταν, μεταξύ άλλων, κι άλλο ένα μάθημα ότι όταν προκαλείς θηρία και δεν έχεις πρόγραμμα ούτε δίοδο διαφυγής, στο τέλος θα βρεθείς στο έλεός τους. Στον πολιτισμό κάποιων δανειστών, η τιμωρία προηγείται της εξιλέωσης...

Το νέο μνημόνιο εκφράζει σαφώς την ανησυχία των δανειστών για τον «ηθικό κίνδυνο» – η έννοια ότι, εάν δεν τιμωρείται η παράβαση, ενθαρρύνεται και διαιωνίζεται η παραβατική συμπεριφορά. Στην Ελλάδα, είναι γνωστό πως όσοι τηρούν τους κανόνες βρίσκονται συνεχώς να πληρώνουν για όσους κοροϊδεύουν το σύστημα και αυτούς. 

Το μνημόνιο παρουσιάζει πολλά μέτρα ως βήματα προς μια πιο δίκαιη κοινωνία. «Οι δημοσιονομικοί περιορισμοί έχουν επιβάλει δύσκολες επιλογές και, συνεπώς, είναι σημαντικό το βάρος της προσαρμογής να μοιραστεί σε όλα τα κοινωνικά στρώματα

. Σε προτεραιότητα τίθενται οι ενέργειες για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, της απάτης και των στρατηγικών ασυνεπών οφειλετών, διότι αυτά επιβαρύνουν τους τίμιους πολίτες και τις τίμιες επιχειρήσεις, που πληρώνουν εγκαίρως τους φόρους και τα δάνειά τους», επισημαίνει το μνημόνιο (σελ. 299). 

Λίγο πιο κάτω προστίθεται: «Για μια πιο δίκαιη κοινωνία θα χρειαστεί η Ελλάδα να βελτιώσει τον σχεδιασμό του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας, έτσι ώστε να υπάρχει ένα γνήσιο δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας, το οποίο θα διοχετεύει στοχοθετημένα τους πενιχρούς πόρους σε εκείνους που τους έχουν περισσότερο ανάγκη». Μεταξύ των μέτρων είναι «ένα βασικό δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας με τη μορφή Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος».

Είναι σκληρό το μνημόνιο, και ίσως αυτά που αναφέρει απλώς κρύβουν περικοπές, όπως ισχυρίζονται αντιφρονούντες του ΣΥΡΙΖΑ. Ισως, όμως, η εφαρμογή κάποιων τέτοιων μέτρων θα προσφέρει την ευκαιρία σε κυβέρνηση και διοίκηση να επιβάλλουν τους νόμους σε όλους και να προστατεύουν τους φτωχότερους. 

Αυτό θα τιμωρήσει τους ενόχους και θα δώσει ευκαιρίες στους τίμιους. Το έχει ανάγκη η κοινωνία, πέρα απ’ όσα θέλει ή σκέφτεται κανείς εκτός Ελλάδας. Εμείς πρέπει να ξέρουμε εάν θέλουμε να συνεχίσει να επιβραβεύεται η πονηρία ή εάν η Ελλάδα αξίζει μια δεύτερη ευκαιρία.