.Ενας κόσμος που βλέπουμε και δεν βλέπουμε

Μόνη της η φωτογραφία δεν λέει πολλά: ο κορμός ενός πεύκου (γέρνει λίγο) και μια σκάλα που οδηγεί προς τα πάνω. Περνάμε τέτοια δένδρα, ανεβαίνουμε παρόμοιες σκάλες σε κάθε μικρό πάρκο ή πλατεία. Ενα χαρτάκι κάτω από τη φωτογραφία, όμως, λέει: Εδώ καθόταν ένας άστεγος για δύο μήνες· πέθανε από ασιτία, όχι από την εξάρτηση. 

Φωτογράφος μια γυναίκα, άστεγη κι αυτή, εξαρτημένη, ανώνυμη. Με την παρουσία της, με την πράξη της φωτογράφισης, μνημονεύει το άφαντο, εμφανίζει μια απουσία που δεν απασχόλησε κανέναν, θυμάται αυτόν που άλλοι δεν πρόσεξαν, που τον απέφυγαν.

Αλλη φωτογραφία: γυναίκα με τη σύριγγα στον λαιμό και από κάτω η σημείωση πως δεν φαντάστηκε ποτέ ότι θα έφθανε σε αυτό το σημείο... Ενα προφυλακτικό πάνω σε μια κουβέρτα, δίπλα σε ροζ περιτύλιγμα με τη μάρκα LOVE και ένα χαρτονόμισμα των πέντε ευρώ· ο σαρκασμός οροθετικής πόρνης για την τιμή της... 

Πολλά περιστέρια μαζεμένα πάνω σε μαρμάρινες πλάκες, με το σχόλιο ότι «όλοι μαζί πάμε». Από πιάτσα σε πιάτσα, πάντα κυνηγημένοι, πάντα μαζί... Στο πλάι κτιρίου η ζωγραφιά ενός αγγέλου με δάκρυα αίματος, στο πεζοδρόμιο ένα περιστέρι μαύρο, μόνο, εκτεθειμένο συνεχώς σε κίνδυνο... Μέσα σε ένα χαοτικό δωμάτιο, παιδικά πράγματα στοιβάζονται, περιμένουν... Ενα μπαλκόνι με λουλούδια, το όνειρο της άστεγης...

Οι φωτογραφίες επτά εξαρτημένων γυναικών εκτέθηκαν στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» του Δήμου Αθηναίων, μαζί με μια εντυπωσιακή σειρά του Στυλιανού Παπαρδέλα, ο οποίος συνόδευσε εργαζομένους του προγράμματος street work του ΚΕΘΕΑ «Εξέλιξις», καθώς προσέφεραν σε ανθρώπους που ζουν στον δρόμο στήριξη, ιατρική φροντίδα και χώρο να πάρουν ανάσα. 

Οι επτά γυναίκες συμμετείχαν σε εργασία της ψυχολόγου Βάσιας Δανάσκου, η οποία, σε συνεννόηση με υπευθύνους του ΚΕΘΕΑ, τις εξόπλισε με κάμερες μιας χρήσεως και μετά παρέλαβε τις κάμερες και τις σημειώσεις τους.

Το αποτέλεσμα: ανταποκρίσεις από το μέτωπο του πολιτισμού μας, με τη ματιά του επαγγελματία «ανταποκριτή», αλλά και με το βλέμμα των πρωταγωνιστών, αυτών που ζουν, κινδυνεύουν, ελπίζουν, πέφτουν στον δρόμο. 

Εδώ και 20 χρόνια, μέσω του προγράμματος «Εξέλιξις», το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων προσπαθεί να βρεθεί κοντά σε χρήστες που δεν έχουν πάρει την απόφαση να μπουν σε πρόγραμμα απεξάρτησης και κοινωνικής επανένταξης. Εσχάτως, η κατάσταση επιδεινώθηκε. 

Το 42% των εξαρτημένων που υποστηρίζει το «Εξέλιξις» δηλώνουν άστεγοι ή ότι διαθέτουν προσωρινή στέγη, από 24,5% το 2010. Το 2005, μία στις δύο εξαρτημένες γυναίκες στον δρόμο δήλωνε ότι εκδιδόταν, ενώ σήμερα το ποσοστό φθάνει το 84%.

Την τελευταία τριετία, με δωρεά του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», το ΚΕΘΕΑ δημιούργησε δίκτυο φροντίδας για εξαρτημένους στον δρόμο και εγκαινίασε δύο νέα κέντρα άμεσης πρόσβασης. Και άλλοι φορείς, όπως ο Δήμος Αθηναίων, το μαιευτήριο «Ελενα» και το πρόγραμμα 18 ΑΝΩ, συμμετέχουν σε ένα πλέγμα προστασίας. 

Το ΚΕΘΕΑ τώρα προτείνει την ίδρυση ξενώνων για χρήστες, στην περαιτέρω προσπάθεια να αμβλύνει τον πόνο στο σκοτάδι. Σιωπηλοί πρωταγωνιστές σε αυτό το εγχείρημα θα είναι οι φωτογραφίες και τα λόγια που μας βάζουν σε έναν κόσμο που βλέπουμε και δεν βλέπουμε.  

ΝΙΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ