..Ελλάδα και Βρετανία δοκιμάζουν την Ενωση

ΝΙΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ 

Δύο πολύ διαφορετικές χώρες δοκιμάζουν τη συνοχή της Ευρωπαϊκής Ενωσης, και το αποτέλεσμα της διαδικασίας θα κρίνει το μέλλον του σπουδαιότερου πειράματος δημοκρατίας στην Ιστορία. 

Η Βρετανία, πρώην υπερδύναμη, η οποία κάποτε μπορούσε να καυχιέται ότι ο ήλιος δεν έδυε ποτέ στην αυτοκρατορία της, είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ε.Ε.· η Ελλάδα, η οποία σύρεται από χρεοκοπία σε χρεοκοπία απ’ όταν απέκτησε την ανεξαρτησία της, είναι η πιο ευάλωτη οικονομία της Ενωσης.

 Και οι δύο, όμως, παρουσιάζουν προβλήματα που θα απαιτήσουν ριζική αλλαγή στον τρόπο που η Ε.Ε. λειτουργούσε, προκειμένου να διαφυλαχθούν οι κατακτήσεις δεκαετιών.

Ενώ η Ελλάδα έχει ανάγκη τη στήριξη των εταίρων της λόγω αδυναμίας να βελτιώσει την οικονομία της, τη δημόσια διοίκηση και το πολιτικό προσωπικό, ώστε να καταστεί ικανός παίκτης στην παγκόσμια οικονομία, η Βρετανία δοκιμάζει τη συνοχή της Ε.Ε. επειδή πιστεύει ότι πρέπει να προστατεύσει εαυτήν από τους εταίρους της, να διαφυλάξει τα πλεονεκτήματά της. 

Τα πολιτικά συστήματα και οι οικονομίες των δύο χωρών, καθώς και το γεωπολιτικό τους εκτόπισμα, απέχουν πολύ. Η Ελλάδα ήταν ενθουσιώδες μέλος της Ε.Ε. από την ένταξή της το 1981 και είναι μέλος της Ευρωζώνης, του κεντρικού επιτεύγματος της Ενωσης. 

Η Βρετανία πάντα πάσχιζε να κρατηθεί σε κάποια απόσταση, απέχοντας και από το ευρώ και από τη διάσωση της Ελλάδος. Στην κρίση, η Ελλάδα επωφελήθηκε από τη στήριξη των εταίρων (αν και με επώδυνα ανταλλάγματα), ενώ η Βρετανία απεκόμισε τεράστια κέρδη – από τα χρήματα που έφυγαν από την ευρωπαϊκή περιφέρεια για να επενδυθούν στη Βρετανία, και από την ανεξαρτησία της Τράπεζας της Αγγλίας, η οποία απέφυγε το δόγμα λιτότητας που επιβλήθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Και οι δύο χώρες έχουν προσφέρει στην Ε.Ε. με τον δικό τους τρόπο, και η σχέση της κάθε μιας με τους εταίρους υπογραμμίζει την ένταση στην καρδιά κάθε ένωσης: ενώ το μέλος έχει ανάγκη τα προνόμια που προσφέρει η ομάδα, φοβάται πως θα απορροφηθεί από τα άλλα και θα χάσει την ανεξαρτησία του, τα ειδικά χαρακτηριστικά του και την ελευθερία να εκμεταλλευθεί αυτή την ιδιαιτερότητα προς όφελός του. 

Η Ελλάδα δεν μπορεί να σταθεί χωρίς χρηματική στήριξη, αλλά ούτε μπορεί να δεχθεί την εξάρτηση που αυτό συνεπάγεται, έτσι βρίσκεται συνεχώς σε ένταση – εσωτερική και σε σχέση με τους εταίρους. Η Βρετανία, εάν προχωρήσει σε δημοψήφισμα το 2017, ενδέχεται να βρεθεί εκτός Ε.Ε., όπου θα είναι μια χώρα μόνη, ανήμπορη να επηρεάζει την πολιτική της Ενωσης.

Στην Ε.Ε. σήμερα, το μεγάλο ερώτημα είναι εάν χώρες μπορούν να θέσουν το κοινό καλό πάνω από το εθνικό συμφέρον. Οι ελληνικές εκλογές ενέτειναν το «πάρε-δώσε» μεταξύ της χώρας και των εταίρων της.

 Μετά τις χθεσινές εκλογές, όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα, και η Βρετανία θα δοκιμάσει τα όρια συμμετοχής της στην Ε.Ε. Δύο απλές αλήθειες πρέπει να θυμούνται όλοι: χάρη στη διαδικασία ενοποίησης, η Ευρώπη έζησε 70 χρόνια ειρήνης και ευημερίας· όταν τον τραβήξουμε πολύ, οποιοσδήποτε δεσμός μπορεί να σπάσει.