.Βιώσιμη Ευρώπη: Ωδή στη Χαρά (;) με την υπογραφή της (9ης) συμφωνίας...

Αλεξία Κωνσταντινίδου 

Ειρήνη, ενότητα και ευημερία ήταν οι βασικοί πυλώνες στους οποίους με τη λήξη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, στηρίχθηκε η ετερόκλητη ομάδα από αντιστασιακούς μέχρι δικηγόρους, που εμπνεύστηκε την Ευρωπαϊκή Ένωση και εργάστηκε άοκνα γι’ αυτό το ευρωπαϊκό εγχείρημα.

Σεπτέμβριος 2015 και 70 χρόνια μετά το τέλος του πολέμου, ο Αλέξης Τσίπρας προκηρύσσει εκλογές και το πρώτο θέμα στην ατζέντα είναι η ανάγκη αλλαγής της Ευρώπης.
70 χρόνια μετά, στο facebook του 2015, ‘Can Europe make it?’ ονομάζεται ο ψηφιακός χώρος, μέρος του δικτύου της ‘Open Democracy’, όπου οι ενδιαφερόμενοι συζητούν τα επιτεύγματα και τις αδυναμίες αυτού του εγχειρήματος και αναρωτιούνται αν πράγματι η Ευρώπη μπορεί να τα καταφέρει, όταν αποξενωμένη από τις αξίες εξ ων συνετέθη, αντιμετωπίζει το άκρως κρίσιμο προσφυγικό ζήτημα, όχι ως μείζον πολιτικό θέμα, αλλά ως θέμα διαβούλευσης σε διοικητικό συμβούλιο πολυεθνικής.

1946 και στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης ο Ουίνστον  Τσώρτσιλ, από τους σκαπανείς της ιδέας, δίνει το έναυσμα για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής οικογένειας σε κλίμα ειρήνης, ασφάλειας και ελευθερίας.

1950 και η Διακήρυξη Σουμάν, περιέγραφε το σχέδιο ως "το πρώτο συγκεκριμένο βήμα προς μια Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία".

1979 και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, στα πλαίσια της ένταξης της χώρας στην τότε ΕΟΚ, μεταξύ άλλων, τονίζει: «Επιβεβαιώθηκε έτσι, για άλλη μια φορά, ότι η Ευρωπαϊκή Κοινότητα δεν είναι, ούτε επιθυμεί να γίνει κλειστή λέσχη και μάλιστα λέσχη πλουσίων.

 Η Ελλάς προσέρχεται στην Ευρώπη με την βεβαιότητα, ότι στα πλαίσια της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης εμπεδώνεται για όλα τα μέρη η εθνική ανεξαρτησία, κατοχυρώνονται οι δημοκρατικές ελευθερίες, επιτυγχάνεται η οικονομική ανάπτυξη και γίνεται με την συνεργασία όλων κοινός καρπός η κοινωνική και οικονομική πρόοδος.»

36 χρόνια μετά, κοιτώντας σήμερα τη θέση και την εικόνα της Ελλάδας στην Ευρώπη των πολιτικών της λιτότητας, αναρωτιέται κανείς αν και κυρίως πώς μπορεί να μιλάει σήμερα για μια βιώσιμη Ευρώπη.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ξεκινώντας ως αμιγώς οικονομική οργάνωση της αγοράς (ΕΟΚ), τα κυρίαρχα κράτη συνήψαν διεθνή σύμβαση όχι για να αλλάξουν την πολιτική τους οργάνωση και τους εσωτερικούς τους θεσμούς, αλλά για να οργανώσουν μια κοινή αγορά, δηλαδή έναν διεθνή οικονομικό θεσμό.

 Η Βιώσιμη Ευρώπη είναι ένας Διεθνής οργανισμός, όπου τα κυρίαρχα κράτη συντονίζουν απλώς τις πολιτικές τους και δεν ακολουθούν ενιαίες και ολοκληρωτικές λύσεις και σίγουρα δεν σημαίνει την ισοπέδωση και σταδιακή εξαφάνιση των εθνικών πολιτισμών των κρατών - μελών της, ούτε την υποτέλειά τους σε έναν ή περισσότερους εθνικούς πολιτισμούς, ή πολιτικές, λαμβανομένους ως σύστημα αναφοράς.

 Το βασικό σύστημα αναφοράς είναι ακριβώς αυτά τα κυρίαρχα κράτη - μέλη. Άλλωστε, ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση, ούτε οι κυβερνήσεις των κρατών - μελών διαθέτουν συντακτική εξουσία για την ψήφιση άλλου Συντάγματος που θα σήμαινε την ίδρυση ενός ενιαίου Ευρωπαϊκού Κράτους.

Τα βιώσιμα κυρίαρχα εθνικά κράτη, τα οποία συμμετέχουν στην Ε.Ε., οφείλουν να αποκρούουν τις αξιώσεις των μεγάλων υπερεθνικών επιχειρήσεων να τεθούν στο ίδιο επίπεδο με τους διεθνείς οργανισμούς και τα κυρίαρχα κράτη, ή ακόμη και υπεράνω των τελευταίων και να έχουν ανεξέλεγκτη δράση σε αντικείμενα που ενδιαφέρουν τη δημόσια πολιτική.

 Τέτοιες είναι οι αξιώσεις συμβάσεων που αντίκεινται στην βιώσιμη εθνική νομοθεσία. Γι’ αυτές τις περιπτώσεις, διαπιστώθηκε ότι πρόκειται για παγκόσμιο πρόβλημα που συνδέεται αμέσως και με το εσωτερικό πρόβλημα διαπλοκής και διαφθοράς του εθνικού πολιτικού συστήματος. Η βιώσιμη διεθνής τάξη, όπως σχεδιάστηκε στο Ρίο, πέραν της νομιμότητας περιλαμβάνει και την υποχρέωση των πλουσίων χωρών να βοηθούν τις φτωχές, η οποία επιβεβαιώθηκε και στο Γιοχάννεσμπουργκ το 2002. Εάν τα οικονομικά πιο πλούσια κράτη ανταποκρίνονταν σε αυτήν την υποχρέωση, η παγκόσμια μετανάστευση των λαών δε θα είχε τις σημερινές διαστάσεις.

Δυστυχώς όμως η ‘παγκοσμιοποιημένη’ αγορά έχει μεταβάλλει τον κόσμο σε αρένα ανηλεούς ανταγωνισμού μεταξύ 3 κυρίως παικτών, Αμερικής, Ευρώπης, Ασίας, οι οποίοι αλληλοκαταστρέφονται, αντί να βοηθούν τους φτωχούς λαούς όπως υποσχέθηκαν στο Ρίο. 

 Η αντίφαση αυτή αποδυναμώνει και μάλλον ακυρώνει τη βιώσιμη ανάπτυξη. Πέραν της ελεημοσύνης, η μόνη βοήθεια που λαμβάνουν οι φτωχές χώρες είναι οι ‘συμβουλές’ και τα ‘σχέδια’ των τριών πυλώνων της παγκοσμιοποίησης, δηλαδή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), για την απελευθέρωση των αγορών τους, που τους οδηγεί τελικά στην υπερχρέωση και την καταστροφή. Η κατάσταση αυτή προκαλεί καταστρατήγηση και διαστρέβλωση του Διεθνούς Δικαίου. 

Τα βιώσιμα εθνικά κράτη λοιπόν, οφείλουν να αποκρούουν τις αξιώσεις των τριών αυτών πυλώνων της παγκοσμιοποίησης να τεθούν αυτοί υπεράνω του διεθνούς, θεμελιώδους κανόνα της βιωσιμότητας και του ίδιου του Συντάγματος των κρατών, με πολιτικές και συμβάσεις που εξυπηρετούν την ελευθερία του εμπορίου και εξέρχονται των περιορισμών αυτού του κανόνα.

 Και είναι αυτά που πρέπει να εργάζονται για θεσμικούς ελέγχους σε αυτούς τους πυλώνες, καθώς με την καθιέρωση της παγκοσμιοποίησης επιβάλλουν πλέον, πάση θυσία, την ανεξέλεγκτη κυριαρχία της αγοράς σε παγκόσμια κλίμακα, έχοντας μεταλλαχθεί από θεσμούς σταθεροποίησης σε δυνάμεις αποσταθεροποίησης του κόσμου, με βαρύτατο κόστος για τους φτωχούς λαούς.

12 χρυσά αστέρια σε μπλε φόντο αποτελούν από το 1985 τη σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τοποθετημένα σε κύκλο, συμβολίζουν την αλληλεγγύη, την αρμονία και την τελειότητα, ενώ το μπλε φόντο αποτελεί τη χρωματική απόδοση της δύσης. Το πρελούδιο της Ωδής στη Χαρά, τμήμα της 9ης Συμφωνίας του Μπετόβεν, είναι ο επίσημος ύμνος της Ένωσης, με την 9η Μάη να γιορτάζεται κάθε χρόνο, ως ‘Ημέρα της Ευρώπης’, ή αλλιώς ‘ημέρα της απαρχής της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιδέας’.