Το "ζην επικινδύνως" της οικονομίας

Το 2016 προβλέπεται μια "επικίνδυνη" χρονιά για την παγκόσμια οικονομία, καθώς οι τιμές του πετρελαίου μειώνονται περαιτέρω, η Κίνα επιβραδύνεται και η Βραζιλία κινδυνεύει με κατάρρευση, σχολιάζει ο Larry Elliott.

Η οικονομική πρόβλεψη είναι κοροϊδία. Ένα πράγμα που έχουμε μάθει από τη χρηματοπιστωτική κρίση και την Μεγάλη Ύφεση είναι ότι ακόμη και αυτοί που είναι εξοπλισμένοι με τα πιο εξελιγμένα μοντέλα κάνουν λάθος, και μερικές φορές θεαματικά. Γι 'αυτό θα προσπαθήσω με ταπεινότητα και δέος να εκπληρώσω μια υπόσχεση που έδωσα την περασμένη εβδομάδα και να κάνω προβλέψεις για το τι πρόκειται να συμβεί το 2016. Με κάθε ειλικρίνεια, το μέλλον είναι άγνωστο και όποιος λέει το αντίθετο λέει ψέματα.

Έτσι, με την εν λόγω προειδοποίηση, ιδού τι πιστεύω ότι μπορεί να συμβεί. Κάποια στιγμή, η ανάκαμψη που χτίστηκε στις αυξημένες τιμές των περιουσιακών στοιχείων, η χαμηλή αύξηση των εσόδων και η αύξηση του προσωπικού χρέους θα οδηγήσει σε μια άλλη τεράστια οικονομική κρίση - αλλά όχι μέσα στους επόμενους 12 μήνες. Αντ 'αυτού, το 2016 θα είναι μια χρονιά ζην επικινδύνως, που θα καλύπτουμε "τρύπες" και θα αγοράζουμε χρόνο πριν ξαναέρθουν στην επιφάνεια όλα τα παλιά προβλήματα.

Ιδού γιατί: Η μεγάλη ιστορία του περασμένου μήνα ήταν η κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου, η οποία έφερε την τιμή του αργού σε επίπεδα που εμφανίστηκαν τελευταία το 2004. Αυτό έχει δύο επωφελείς συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία. Παρέχει πρόσθετη αγοραστική δύναμη στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που καταναλώνουν ενέργεια, και πιέζει τον πληθωρισμό. Υπάρχει πάντα μια μικρή καθυστέρηση μεταξύ της μείωσης των τιμών του πετρελαίου και των δαπανών που αυξάνονται ως απάντηση, εν μέρει επειδή οι άνθρωποι θέλουν να είναι σίγουροι ότι το χαμηλότερο κόστος θα παραμείνει. 

Ωστόσο, έχουν περάσει ήδη 16 μήνες από τότε που η τιμή του αργού άρχισε να πέφτει, μετά την μέγιστη τιμή του τον Αύγουστο του 2014 με 115 δολ. το βαρέλι, και υπάρχει μια καλή πιθανότητα να πέσει λίγο περισσότερο από το σημερινό επίπεδο του στα 30 δολ. το βαρέλι. Καθώς δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι το καρτέλ πετρελαίου, ο ΟΠΕΚ, έχει την πολιτική βούληση να συμφωνήσει στον περιορισμό της παραγωγής, είναι πολύ πιθανό οι τιμές να πέσουν κάτω από 30 δολ. το βαρέλι κατά τους πρώτους μήνες του έτους.

Η επίδραση ενός τέτοιου γεγονότος θα είναι να κρατηθεί ο πληθωρισμός πιο κάτω από οποιαδήποτε πρόβλεψη των μεγαλύτερων κεντρικών τραπεζών του κόσμου. Οι φορείς χάραξης πολιτικής στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, την Τράπεζα της Αγγλίας και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επιμένουν να "ρίχνουν μια ματιά" στην άνοδο και την πτώση των τιμών του πετρελαίου και άλλων βασικών προϊόντων και να λαμβάνουν τις αποφάσεις των επιτοκίων τους με βάση το τι συμβαίνει στον πυρήνα του πληθωρισμού, που εξαιρεί την ενέργεια και το κόστος των τροφίμων.

Αλλά είναι πιο δύσκολο να αυξήσεις τα επιτόκια, εάν, για οποιονδήποτε λόγο, ο πληθωρισμός συνεχίζει να μην φτάνει τον στόχο των επίσημων προβλέψεων. Το πιο σημαντικό, υπάρχουν ενδείξεις ότι η πτώση του πληθωρισμού που οφείλεται στο φθηνότερο πετρέλαιο έχει επίδραση στις μισθολογικές διαπραγματεύσεις. Όταν, στα προ της κρίσης χρόνια, ο πληθωρισμός στο Ηνωμένο Βασίλειο έπιανε τακτικά τον στόχο του 2% της κυβέρνησης, οι εργοδότες συνήθιζαν να δίνουν αυξήσεις 4%. Τώρα που ο πληθωρισμός είναι μηδενικός δεν βλέπουν κανένα λόγο να προσφέρουν περισσότερα από 2%.

Αυτό έχει σημασία, επειδή οι κεντρικές τράπεζες ψάχνουν για σημάδια αύξησης του πληθωρισμού μισθών ως αποτέλεσμα της χρόνια σταθερής ανάπτυξης και μείωσης της ανεργίας. Εάν ο πληθωρισμός των μισθών δεν ανεβαίνει, δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος να αυξήσουν το κόστος δανεισμού. Έτσι η νούμερο ένα πρόβλεψη για το επόμενο έτος είναι ότι τόσο ο πληθωρισμός όσο και τα επιτόκια θα παραμείνουν χαμηλότερα για περισσότερο απ ό,τι αναμένεται σήμερα. 

Η Fed αύξησε τα επιτόκια για πρώτη φορά μετά από σχεδόν μια δεκαετία νωρίτερα αυτό το μήνα, αλλά θα είναι εξαιρετικά προσεκτική όσον αφορά την επόμενη κίνησή της. Η Τράπεζα της Αγγλίας θα καθυστερήσει την πρώτη της κίνηση. Το φθηνό χρήμα θα δώσει ώθηση τόσο στον δανεισμό - για μια φορά- όσο και στην ανάπτυξη.

Το επόμενο θέμα του 2016 θα είναι η Κίνα, όπου το ζήτημα δεν είναι αν ο ρυθμός ανάπτυξης θα χαλαρώσει, αλλά κατά πόσο. Η γνώμη των εμπειρογνωμόνων διαφέρει σχετικά με την κατάσταση της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου. Ορισμένοι αναλυτές λένε ότι το Πεκίνο έχει τα πάντα υπό έλεγχο, άλλοι ότι η χώρα έχει ήδη μια ανώμαλη προσγείωση έπειτα από χρόνια υπερβολικών επενδύσεων σε μη παραγωγικά εργοστάσια κατασκευής και κερδοσκοπικά ακίνητα.

Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε ακριβώς τι συμβαίνει στην Κίνα, μια μεγάλη χώρα με μια φήμη για αναξιόπιστα οικονομικές στατιστικές. Επίσημα στοιχεία αναφέρουν ότι η οικονομία αναπτύσσεται με ρυθμό 7% ετησίως, αλλά τα στοιχεία για την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών δείχνουν ότι το πραγματικό ποσοστό είναι χαμηλότερο. Αλλά ενώ τα επίσημα επιτόκια είναι μηδέν ή περίπου σε αυτά τα επίπεδα στις μεγάλες ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης, στην Κίνα εξακολουθούν να είναι πάνω από 4%. 

Αυτό δίνει στη Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας πεδίο για τη μείωση του κόστους δανεισμού, αν θέλει να τονώσει την ανάπτυξη, ένα πεδίο που είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα χρησιμοποιήσει η κυβέρνηση αν θεωρήσει ότι η οικονομία επιβραδύνεται πάρα πολύ γρήγορα. Η συναλλαγματική ισοτιμία μπορεί επίσης να μειωθεί για να κάνει τις κινεζικές εξαγωγές φθηνότερες, και η χώρα έχει επίσης τη δυνατότητα αύξησης των δημοσίων δαπανών.

Ο κίνδυνος, βέβαια, είναι ότι η Κίνα καθαρίζει το χάος που προκλήθηκε από την κατάρρευση μιας φούσκας, δημιουργώντας μια άλλη, κάτι το οποίο έκανε ο Αλαν Γκρίνσπαν στις ΗΠΑ στις αρχές του 2000. Ιδού, λοιπόν, μια δεύτερη πρόβλεψη: Η Κίνα θα επιβραδυνθεί το 2016, αλλά η πολιτική παροχής ρευστότητας θα αποτρέψει την κατάρρευση. 

Κατά τα τελευταία έξι χρόνια, η ευρωζώνη έχει δείξει μια αλάνθαστη ικανότητα να χάνει τη στιγμή που φαίνεται πως κερδίζει. Κάθε φορά που η κρίση φαίνεται να τελειώνει, κάτι άσχημο συμβαίνει. Το 2016, αυτό το "κάτι" θα μπορούσε να είναι η Ελλάδα, που έχει πιαστεί σε μια παγίδα χρέους και λιτότητας, θα μπορούσε να είναι η ακυβέρνητη Ισπανία ή η ετοιμοθάνατη Γαλλία.

Υπάρχουν δύο λόγοι, όμως, που η ευρωζώνη μπορεί να αντιμετωπίσει νέα προβλήματα μέχρι το 2007. Ο πρώτος είναι ότι θα επωφεληθεί από την καθυστέρηση της "σφικτής" πολιτικής στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο και από τα μέτρα υπέρ της ανάπτυξης στην Κίνα. Ο δεύτερος είναι ότι η ΕΚΤ θα διατηρήσει την ποσοτική χαλάρωση, με την ελπίδα ότι η αύξηση της προσφοράς χρήματος θα ενισχύσει τον δανεισμό των τραπεζών.

 Η ΕΚΤ επιθυμεί επίσης να μειώσει την αξία του ευρώ για την ενίσχυση των εξαγωγών, αν και αυτό μπορεί να αποδειχθεί πιο δύσκολο εάν η Fed αυξήσει τα επιτόκια με πιο αργούς ρυθμούς από ό,τι οι αγορές αναμένουν σήμερα. Υπάρχει μια καλή πιθανότητα το δολάριο να πέσει αντί να ανέβει έναντι του ευρώ.

Ο μεγαλύτερος άμεσος κίνδυνος για την παγκόσμια οικονομία προέρχεται από τον αναπτυσσόμενο κόσμο, ειδικά τα τμήματα του που επηρεάζονται από τη συντριβή του κόστους των πρώτων υλών. Η Βραζιλία είναι η χώρα που πρέπει να προσέξουμε.

 Είναι η μεγαλύτερη οικονομία της Λατινικής Αμερικής και έχει σοβαρό πρόβλημα. Η οικονομία συρρικνώνεται με τον ταχύτερο ρυθμό από το 1930, ο πληθωρισμός είναι πάνω από 10%, το νόμισμα έχει καταρρεύσει και ο υπουργός Οικονομικών μόλις παραιτήθηκε. Μια επίσκεψη από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μπορεί να είναι αναπόφευκτη.

Αυτή είναι μια περίπτωση που η ιστορία απειλεί να επαναληφθεί, διότι η συγκέντρωση στην κρίση του 2008 ξεκίνησε στην περιφέρεια της παγκόσμιας οικονομίας. Έτσι, ιδού μία τελευταία πρόβλεψη: δεν θα υπάρξει έκρηξη το 2016, αλλά το φιτίλι θα ανάψει.